CAT (Children’s Apperception Test), 3–10 yaş arası çocuklara, TAT (Thematic Apperception Test) ise 10 yaş ve üzeri çocuklar, ergenler ve yetişkinlere yönelik olarak uygulanan projektif algı testleridir. Bu testlerde danışana, üzerinde kısmen muğlak ve anlamı açıkça tanımlanmamış görsellerin bulunduğu 10 adet kart gösterilir. Kartlardaki görseller yaş grubuna göre değişiklik gösterse de, her iki testin temel işleyiş prensibi aynıdır. Danışandan, her bir kart için bir hikâye oluşturması istenir. Terapist, bu anlatımlar üzerinden danışanın ruhsal durumuna, içsel çatışmalarına, savunma mekanizmalarına ve ilişki kurma biçimlerine dair klinik çıkarımlar yapar.
Projektif Değerlendirme Araçları
3 yaş üzeri çocuklar, ergenler ve yetişkinlerle uygulanabilen projektif değerlendirme araçları, bireyin yaşadığı zorlukları, ruhsal-duygusal durumunu, kişilik özelliklerini, kendisini ve çevresini algılayış biçimini anlamaya yönelik sübjektif değerlendirme yöntemleridir. Bu testlerin temel amacı, bireyin farkında olmadığı ya da ifade etmekte zorlandığı bastırılmış, çatışmalı duyguların açığa çıkmasına yardımcı olmak ve kişiyi psikoterapiye hazırlamaktır. Merkezimizde kullanılan projektif değerlendirme araçları arasında Rorschach Testi, CAT/TAT Algı Testleri ve Projektif Çizim Değerlendirmeleri yer alır. Bu değerlendirme yöntemleri, merkezimizde, özellikle psikodinamik oyun terapisi çerçevesinde çocuk ve genç danışanlar ile sıklıkla kullanılmaktadır.
Projektif değerlendirmeler, psikanalitik kuram temelinde temel kavramlardan biri olan “yansıtma” mekanizmasına dayanarak geliştirilmiştir ve bireyin içsel yaşantılarını projektif testler sırasında verdiği sözel ve sözel olmayan tepkiler aracılığıyla yansıtacağı varsayımına dayanırlar. Objektif testlerin aksine, projektif testlerin sonuçları uygulayıcının klinik gözlem, bilgi ve deneyimlerine dayalı yorumlarını içerir. Bu nedenle, değerlendirmelerin güvenilirliği büyük ölçüde uzman kişinin klinik donanımına bağlıdır.
WISC-4 gibi bilişsel kapasiteyi puanlayan objektif testlerden farklı olarak, projektif değerlendirmelerde doğru ya da yanlış cevaplar yoktur. Bu testler, bireyin duygu ve düşüncelerini serbestçe ifade etmesine olanak tanır; böylece kişinin iç dünyası, dünyayı algılama biçimi ve kişilik yapılanması hakkında değerli ipuçları elde edilir.
Projektif değerlendirme araçları, danışanın ruhsal yapısını anlamaya yönelik vaka formülasyonu oluşturma sürecinde terapiste önemli katkılar sunar. Terapist, test sonuçlarını kendi klinik gözlemleriyle birleştirerek danışanın yaşadığı ruhsal zorluklara dair daha derinlikli bir anlayış geliştirir. Ancak bu anlayış sabit değildir; terapötik süreç ilerledikçe, terapistin gözlemleri ve danışanla kurulan ilişki doğrultusunda zaman içinde yeniden şekillenebilir.
Projektif Çizim Değerlendirilmesi
Projektif çizim değerlendirmesi, danışanın ruhsal durumu, kendilik algısı ve kişilerarası ilişkilerine dair ipuçlarını insan, ağaç ve aile çizimleri üzerinden anlamaya yönelik projektif bir yöntemdir. Projektif çizim değerlendirmesi, özellikle çocuk ve genç danışanlarla yürütülecek psikoterapi sürecinden önce, danışanın ruhsal dünyasını daha iyi tanımak, içsel çatışmalarına dair ipuçları elde etmek ve terapi sürecini yapılandırmak adına sıklıkla başvurulan yöntemlerden biridir. Bununla birlikte, bu değerlendirme tanısal bir araç olarak değil, terapistin klinik gözlemleriyle birlikte anlamlandırdığı yardımcı bir değerlendirme aracı olarak kullanılır. Terapistin deneyimi ve bağlamsal değerlendirme becerisi, elde edilen verilerin güvenilirliği açısından büyük önem taşır.
Rorschach Testi
Rorschach testinde danışan, üzerinde muğlak mürekkep desenleri bulunan 10 adet karta bakarak, her bir kartta ne gördüğünü ve bu görüntüyü neye benzettiğini ifade eder. Bu test, bireyin iç dünyasına dair yansıtmalarda bulunmasına olanak tanır; danışan, belirsiz uyaranlara kendi içsel yaşantılarını, algılarını ve duygusal örüntülerini yansıtır. Terapist, bu ifadeler üzerinden danışanın duygusal işleyişi, benlik yapısı ve savunma mekanizmalarına dair çıkarımlar yapar. Rorschach testi çocuk, ergen ve yetişkin danışanlara uygulanabilir. Ancak her yaş grubuna yönelik uygulama ve yorumlama süreci birbirinden farklı uzmanlık gerektirir.